Essay van Erna Scholtes

Is openheid wel zo vanzelfsprekend?

Transparantie is de kern van de GOMA, de gedragscode voor de afhandeling van medische aansprakelijkheid. Maar wat betekent transparantie eigenlijk?  Dr. Erna Scholtes promoveerde op dit onderwerp en schreef er voor de Letselschaderaad een  essay over. Stichting ZorgVeilig.nl maakte er een fraai boekje van.
Hieronder een fragment uit haar essay.

Auteur: dr. Erna Scholtes

Openheid als voorkeur
De maatschappelijke roep om openbaarheid en openheid is overal. De laatste decennia heeft de hang naar transparantie enorme vlucht genomen, zozeer dat het lijkt alsof al die openbaarheid en openheid vanzelfsprekend is. Alsof het de norm is.
Wij willen weten.
Wij kunnen weten.
Wij zullen weten.

De groeiende behoefte aan informatie past bij de tijdgeest. Onbehagen ligt er aan ten grondslag. Schaalvergroting van publieke voorzieningen zoals onderwijs, zorg en lokaal bestuur ontneemt de mogelijkheden tot herkennen en gekend worden. Autoriteiten – bestuurders, banken, rechters, wetenschappers en dokters, – blijken niet zo onfeilbaar als we zouden willen. De toga of witte jas is niet meer vanzelfsprekend toereikend voor gezaghebbende uitspraken. Maatschappelijk verantwoord ondernemen heeft vaste grond onder de voeten gekregen. We willen de herkomst van producten kennen en kunnen nagaan hoe ze tot stand gekomen zijn. Internationale organisaties als de EU en het IMF zijn onderhevig aan kritiek, zeker als de formele macht uitgebreid wordt. Lidstaten en donoren willen zien waaraan het geld besteed wordt. En hoe zit het daar eigenlijk met de democratische controle?

Nu er weinig praktische bezwaren meer zijn om informatie snel, grenzeloos en nagenoeg kosteloos te verspreiden, wordt de eis aan beschikbaarheid ervan wel heel vanzelfsprekend. Technische beperkingen zijn er immers niet. En als er dan ook nog eens meer mondige mensen zijn, die meer vragen stellen bijvoorbeeld omdat ze na privatisering van publieke voorzieningen ‘meer te kiezen hebben’, ja dan is er geen houden meer aan: wij zullen weten!

Maar is openheid als voorkeur wel zo vanzelfsprekend? Is het realistisch, haalbaar? Maar ook: doen we er wel goed aan, is het wenselijk?
Die vragen zijn de moeite waard om nader te onderzoeken in dit bescheiden boekje.

Benieuwd naar het hele essay van Erna Scholtes? Het boekje is gratis te bestellen door een mail te sturen naar info@letselschaderaad.nl

 


Dr. Erna Scholtes (1958) is bestuursadviseur in de publieke sector bij Twynstra Gudde. Zij houdt zich bezig met (evaluatie)onderzoeken rond beleid, bestuur en toezicht. Opdrachtgevers zijn bestuurders en toezichthouders bij de rijksoverheid, in de zorg en het onderwijs. Als buitenpromovendus deed zij onderzoek naar de betekenissen van het begrip transparantie in het politiekbestuurlijk discours, dat uitmondde in het proefschrift Transparantie, icoon van een dolende overheid. Promotores waren prof. dr. Pauline Meurs en prof. dr. Paul Frissen. Het werd zowel genomineerd voor de Van Poeljeprijs 2012 voor het beste bestuurskundige proefschrift, als voor Boek van het Jaar 2012 door de Orde van Organisatieadviseurs. Paul Schnabel schrijft in nrc van 5 mei 2012: ‘Het proefschrift van Erna Scholtes is te lezen als een zedenschets van het moderne politieke discours.’

Share Button

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *